شناسایی الگوهای همدیدی منجر به وقوع پدیده گرد و غبار در استان خراسان جنوبی (بهار، تابستان)

گردو غبارها از جمله مخاطرات طبیعی هستند که سالانه خسارتهای زیادی در مناطق مختلف ایجاد می کنند. خراسان جنوبی یکی از مناطقی است که با توجه به نزدیکی به کویر از این رخداد تاثیر می پذیرد و شناسایی الگوهای فشار موثر در وقوع این پدیده ها جهت برنامه ریزی و پیش بینی ضروری است. به منظور شناسایی روزها ی گرد و غبار در استان خراسان جنوبی، داده های روزانه میزان دید افقی و باد، از ایستگاههای سینوپتیک استان طی دوره آماری 2007-1991 استفاده شد. بر اساس تقسیم بندی شایو و دونگ روزهای همراه با گرد وغبار استخراج شدند و تعداد 58 روز گرد و غباری مشترک در استان انتخاب شد. به منظور شناسایی الگوهای فشار منجر به پدیده گرد وغبار ،داده های روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال از مرکز ملی پیش بینی محیطی امریکا/ مرکز ملی پژوهش های جوی (ncep/ncar) ،در محدوده 5 تا 65 درجه شمالی و 20 تا 75 درجه شرقی تهیه گردید. در این مطالعه روش تحلیل مولفه اصلی در حالت s و خوشه بندی سلسله مراتبی به روش وارد استفاده شد. درمرحله بعد، داده های مربوط به مولفه ارتفاع ژئوپتانسیل، فشارسطح دریا ، باد مداری ونصف النهاری به صورت روزانه دریافت شد و نقشه های ترکیبی تاوایی نسبی، ارتفاع ژئوپتانسیل وفشارسطح دریا برای هرکدام از گروهها تهیه و تحلیل شد.برای تحلیل نقشه های روزهای توفانی و توفانی شدید چند روز فراگیر انتخاب شدند. بررسی آماری پدیده گرد و غبار در استان خراسان جنوبی بیانگر آن است که بیشترین روزهای گرد و غبار در استان در فصل بهار و کمترین گردوغبارها در فصل پاییز بوقوع می پیوندد. در مجموع مقیاس ماهانه ایستگاههای استان ، بیشترین روزهای گرد و غباری مربوط به ماه می و کمترین روزهای گرد و غباری مربوط به ماه اکتبر می باشد. ایستگاه بشرویه و بیرجند به ترتیب بیشترین و کمترین روزهای گرد و غباری را داشته اند.همچنین نتایج نشان داد که در طول دوره آماری مورد مطالعه 25 مورد توفان اتفاق افتاده و دو مورد توفان شدید رخ داده است. بررسیها نشان داد سه الگوی همدیدی، عامل اصلی پدیده گرد و غبار در استان خراسان جنوبی می باشد. چنانکه در این سه الگو عامل گرد و غبار، اختلاف فشار بین جنوب شرق ایران و شمال ایران در سطح زمین و نزدیک شدن ناوه ای که در غرب منطقه مورد مطالعه قرار می گیرد در الگوی دوم و سوم می باشد.همینطور این الگوها در روزهای توفانی و توفانی شدید وجود دارد و با اختلاف فشار شدیدی مشاهده می شود.